Internationale Adventure Therapy in de praktijk

Adventure Therapy wordt op verschillende plaatsen in de wereld op een andere manier beoefend. Om de lezer enkele ideeën aan te reiken over de aard en het bereik van internationale Adventure Therapy in al zijn diversiteit hebben we exemplarisch uit een grote variatie van bronmaterialen een aantal concrete praktijken opgelijst. Het is hier belangrijk om aan te geven dat deze opsommingen zeker niet definitief zijn of geen lijst zijn van ‘voorwaarden’ of van noodzakelijke ingrediënten. Ze geven eerder voorbeelden van praktijken aan die gebruikelijk terug te vinden zijn in het rijke scala van bestaande Adventure Therapy programma’s over de gehele wereld.

De context waarbinnen een programma wordt aangeboden heeft een grote invloed op de elementen die opgenomen zijn in een specifiek traject, samen met de doelgroep en de programmadoelstellingen.

Zo zal bijvoorbeeld een programma voor achtergestelde of sociaal geïsoleerde adolescente Aboriginals in de woestijn van centraal Australië veel andere programma-elementen bevatten dan een programma voor psychiatrische patiënten van een ziekenhuis in West-Europa.

De eerste zal waarschijnlijk focussen op culturele elementen, ongestructureerde tijd en het gebruik van grote natuurlijke open plaatsen terwijl bij de tweede de aandacht eerder kan liggen op een klinisch-therapeutische input, gestructureerde interventies en het gebruik van een kunstmatig gecreëerde avontuurlijke omgeving.

De onderstaande lijst van sleutelelementen is gecategoriseerd in een set van evoluerende subcategorieën: 1) therapeutische principes, 2) settings, 3) sociale context, 4) avontuurlijke activiteiten, 5) interacties met ruimere systemen, 6) begeleiding, 7) doelstellingen en intenties, 8) doelgroepen.

Extra subcategorieën kunnen voor andere doelstellingen gebruikt worden, o.a. om in verschillende talen Adventure Therapy te omschrijven in ruimere sociale, culturele en politieke contexten.

1) Therapeutische intenties

De internationale praktijk van Adventure Therapy maakt net als de klassieke therapierichtingen gebruik van een grote variatie aan therapeutische interventies.

Hier worden net zoals bij veel andere therapeutische interventies cliënten meestal aangemoedigd om persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen, hun interne ervaringen te externaliseren en nieuwe persoonlijke copingstijlen te exploreren.

Algemeen zouden we kunnen stellen dat internationale Adventure Therapy -ervaringen volgende therapeutische intenties in zich dragen:

    • Mogelijkheden voor persoonlijke groei, verandering en/of heling
    • Op maat aangeboden experimenten die de noden van individuen of een groep tegemoet komen.
    • De ontwikkeling van lichamelijke, psychologische en sociale veiligheidsnetten
    • Verantwoordelijke follow-up, transfer en integratie van de ervaringen

2) Settings

Internationale Adventure Therapy wordt over de gehele wereld zowel in grote steden als in afgelegen plattelandsgebieden aangeboden.

De gebruikte locaties kunnen variëren van lokale natuurlijke settings zoals een stadspark tot meer afgelegen wildernisgebieden, maar ook een in ruimte beperkte avontuurlijke omgeving zoals een touwenparcours kan worden aangewend.

3) Sociale componenten

Terwijl internationale Adventure Therapy aangeboden kan worden in een individuele context of met een erg klein deelnemersaantal (vb. een gezin bestaande uit een echtpaar met één enkel kind, begeleid door één of twee therapeuten) is de meest voorkomende vorm die van het werken met een groep. De ervaringen die dit werk opleveren omvatten dus ook een aantal sociale componenten:

  • Een focus op het opbouwen van gezonde relaties, sociale vaardigheden en vertrouwen
  • Het werken met het nemen van groepsbeslissingen als modus operandus voor het groepsleven.
  • Het delen van macht in de groep
  • Het intentioneel gebruik van groepsprocessen zoals het geven en ontvangen van feedback en ondersteuning.

4) Geprogrammeerde activiteiten

Terwijl de naam ‘Adventure Therapy’ zou kunnen impliceren dat er een nadruk ligt op het gebruik van klassieke Outdooractiviteiten van dien aard proberen vele programma’s deze focus te verleggen naar een op maat gemaakt therapeutische experiment  dat een veel bredere betekenis geeft aan het woord ‘avontuur’.

Deze aanpak erkent dat Adventure Therapy een complexe en holistische ervaring aanbiedt en niet alleen een set van fysieke activiteiten. Er is een ruime waaier aan theorieën en filosofische uitgangspunten die de praktijk van Adventure Therapy over de gehele wereld informeert en inspireert. We benoemen er hier enkele:

  • Ervaringsgericht of experiëntieel leren – leren uit ervaring en doorheen een cyclus van actie en reflectie
  • Avontuurlijke activiteiten – op maat aangeboden fysieke, mentale en sociale uitdagingen met hierin het aanwenden van de inherente natuurlijke consequenties  als ontwikkelingskansen.
  • Stilte en reflectietijd – het creëren van ruimte  voor persoonlijke reflectie en het geven en ontvangen van groepsfeedback
  • Het engageren van de gehele persoon – lijf, verstand, emotie en geest

5) Het inbedden in en engageren met ruimere systemen

De periode dat avontuurlijke activiteiten gebruikt werden als een ‘quick fix’ of panacea liggen definitief achter ons. De hedendaagse internationale Adventure therapy praktijk laat zich informeren en inspireren door een groot aantal sociale en culturele theorieën en door de noodzaak dat programma’s geïntegreerd worden in de grotere systemen waar de deelnemers deel van uitmaken.

Omwille van deze redenen houden vele internationale Adventure Therapy programma’s rekening met volgende aspecten:

  •  Een cultureel gepaste of ingebedde aanpak
  • Een ingebedde programma-evaluatie en onderzoek
  • Integratie in de plaatselijke gemeenschap en andere lokale hulpverleningsinstanties voor een meer continue ondersteuning
  • Het engageren van familie of significante anderen als dat mogelijk is

6) De begeleiding

Internationaal bekeken bestaat de begeleiding van Adventure Therapy programma’s vaak door kleine en multidisciplinaire teams. Extra stafleden worden toegevoegd waar gespecialiseerde vaardigheden nodig blijken te zijn, bijvoorbeeld waar de kennis van de cultuur van de cliënten erg belangrijk is, of die van een bepaalde specifieke doelgroep. Bepaalde therapeutische vaardigheden of specifieke buitensportcompetenties of certificering kunnen hier ook een reden toe zijn.  Eerder dan afhankelijk te zijn van één persoon die al de expertise op de verschillende domeinen in huis heeft of een back-up team dat van op een afstand kan interveniëren indien nodig heeft een multidisciplinair team het voordeel een hoger niveau van veiligheid en zorg voor de deelnemers te kunnen aanbieden. Omwille van deze redenen is een internationaal Adventure Therapy kernteam meestal samengesteld uit mensen met de volgende mix van ervaring en deskundigheid:

  • Outdoor leiderschapskwaliteiten en expertise in de verschillende aangeboden buitensport activiteiten
  • Expertise in psychotherapie  of counselling (individueel, gezin, of groep)
  • Kennis en ervaring in het werken met de specifieke doelgroep (jongeren, volwassenen, mensen met beperkingen, mentale problemen, enz. )
  • Begeleiders met sterke culturele wortels in dezelfde cultuur als de deelnemers

7) Doelstellingen en objectieven

Internationaal wordt Adventure Therapy beoefend doorheen het gehele spectrum van de gezondheidszorg, hierbij inbegrepen preventie, vroege interventie, behandeling en continue zorg, en dit voor een heel scala van gezondheidsproblemen. Voorbeelden van het gebruik van Adventure Therapy doorheen dit spectrum zijn:

  • Preventie – mensen gezond en met elkaar verbonden houden (bv. Een recreatief programma voor een gemeenschap van mensen die op maat gemaakte avontuurlijk activiteiten voorziet voor deelnemers die hun gezondheid en welbevinden willen verbeteren)
  • Vroege interventie – is het interveniëren vooraleer een disfunctie of een probleem zich toont (vb. jongeren die de kans lopen om vroegtijdig af te haken op school),
  • Behandeling – is het aanbieden van een op maat gemaakte interventie voor personen met een reeds gedetecteerde dysfunctie of reeds gediagnosticeerd met een aantal moeilijkheden (vb. volwassenen met een gediagnosticeerde mentale aandoening)
  • Continue zorg – bestaat uit de hulp aan mensen om hun gezondheid en welbevinden te kunnen behouden (vb. Een doorlopend programma voor mensen die leven met of hersteld zijn van een bepaald probleem)

8) Voorbeelden van doelgroepen en bijhorende doelstellingen

Tegelijkertijd met het aanbieden van een aantal voorbeelden vanmogelijke doelgroepen en bijhorende doelstelling willen we tegelijkertijd erkennen dat de mogelijkheden voor het gebruik van Adventure Therapy over de gehele wereld eigenlijk eindeloos is!

  •  Preventie
    • integratieprogramm’s voor vluchtelingen en migranten
    • opbouwen van vertrouwen en familiegevoel voor kinderen die betrokken zijn in ‘kinderbeschermingssystemen’.
  • Vroege interventie
    • Opnieuw engageren van schoolspijbelaars
    • Werken rond hoop en re-connectie voor jongeren die vervreemd zijn geraakt van hun eigen cultuur
  •  Behandeling
    • her-socialisatie van jongeren die bij criminele activiteiten zijn betrokken geweest
  • Therapeutische interventies voor mensen die herstellen van een drug- of alcoholverslaving
  • Behandeling van oorlogsveteranen die lijden aan Posttraumatiche Stress
  • Continue zorg
    • Begeleiding van adolescente kanker patiënten
    • Palliatieve zorg en levensbeëindiging ondersteuning bij populaties van ouderen